اۋىل تۇرعىندارىنىڭ دەنى ەگىن جانە مال ءوسىرىپ، وزدەرىن-وزدەرى جۇمىسپەن قامتۋدا. بۇگىندە ەلدى مەكەندەردە جەكەمەنشىكتە جۇزدەگەن ءىرى قارا، جىلقى جانە مىڭداعان قويلارى بار وتباسىلار از ەمەس. مۇنىڭ ءوزى ەلىمىزدە ازىق-ت ۇلىك مولشىلىعىن جاساۋمەن قاتار جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا دا يگى ىقپالىن تيگىزۋدە. كولتوعان جانە كەڭەس اۋىلدارى اۋدان ورتالىعى – باۋىرجان مومىش ۇلى اۋىلىنان شالعايدا ورنالاسقان. اۋىلدىقتار مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ ارقاسىندا مالدى، ونىڭ ىشىندە ءىرى قارالاردى كوپتەپ ساتىپ الۋعا كۇش سالۋدا. سونىڭ ناتيجەسىندە قازىر اتالعان اۋىلداردا بىرقاتار وتباسىلار – 60، ەڭ از دەگەنى 5-6 سيىر ۇستاپ وتىر. ولار جىل-ون ەكى اي وندىرگەن ونىمدەرىن ءسۇت دايىنداۋشىلارعا وتكىزەدى. جوعارىداعى ەكى اۋىلدان ءسۇتتى نۇرماحان جۇنىساليەۆ جانە ونىڭ ۇلى شەرحان ارنايى جابدىقتالعان ەكى اۆتوكولىكپەن جيناپ، ب.مومىش ۇلى اۋىلىنداعى ءسۇت قابىلداۋ پۋنكتىنە جەتكىزەدى.
نۇرماحان جۇنىساليەۆ – كولتوعان اۋىلىنىڭ تۋماسى. الماتىداعى زووتەحنيكالىق-مالدارىگەرلىك ينستيتۋتىن بىتىرگەن ول ەڭبەك جولىن تۋعان اۋىلىندا زووتەحنيكتەن باستاپ، كەيىن باس زووتەحنيك بولدى. وتكەن عاسىردىڭ 90-جىلدارىنىڭ سوڭىندا ءىرى اگروقۇرىلىمدار تاراعان كەزدە بىردەن وسى كاسىپتى قولعا الدى. مىنە، سودان بەرى 18 جىل ءوتىپتى. العاشقى كەزدە ەكى ەلدى مەكەننەن 60 وتباسى عانا ءسۇت وتكىزسە، قازىر ولاردىڭ سانى 300-دەن استى. جازدا نۇرماحان ۇلى ەكەۋى كۇندەلىكتى اۋدان ورتالىعىنداعى ءسۇت قابىلداۋ پۋنكتىنە 6 توننا ءونىم وتكىزەدى. قازىر ساۋىن سيىرلاردىڭ سۋالۋىنا بايلانىستى ولار كۇندەلىكتى 1،5 توننادان استام ءسۇت جيناۋدا.
تارازداعى ءسۇت وڭدەيتىن «كوكجيەك» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىنە قاراستى ب.مومىش ۇلى اۋىلىنداعى قابىلداۋ پۋنكتىندە 15 توننالىق توڭازىتقىش بار. ءسۇت – تەز بۇزىلاتىن شيكىزات بولعاندىقتان ول زەرتحانادا تەكسەرۋدەن وتكىزىلگەننەن كەيىن بىردەن توڭازىتقىشتارعا قۇيىلادى. سالقىنداتىلعان ءونىم ارنايى اۆتوكولىكتەرمەن تارازعا جونەلتىلەدى. وسىندا ءونىمدى قابىلداپ الۋ، زەرتحانادان وتكىزۋ، توڭازىتقىشقا قۇيىپ، ارنايى اۆتوكولىكتەرمەن جونەلتۋمەن 30-عا جۋىق ادام اينالىسادى. بۇل جۇمىستا جىل-ون ەكى اي ءبىر ءۇزىلىس بولمايدى.
– «بەس ساۋساق بىردەي ەمەس». ەل ءىشى بولعان سوڭ العاشقى كەزدە وتكىزەتىن ءسۇتىنىڭ قايماعىن قالقىپ الاتىن، ونى كوبەيتۋ ءۇشىن سۋ قوساتىندار دا كەزدەسكەن. ايتسە دە مەن بۇل ءىستىڭ مامانى بولعاندىقتان ءسۇتتىڭ ساپاسىن تۇسىنە قاراپ بىردەن بىلەمىن. ءبىراز ەسكەرتۋلەر جاساپ، ۇيالتقاننان كەيىن مۇنداي كەلەڭسىز وقيعالار مۇلدەم ازايدى دەسە بولادى. ءبىز ءار وتكىزۋشىدەن ونىڭ ءليترىن 80 تەڭگەدەن قابىلدايمىز. ولارعا ءاربىر 15 كۇن سايىن تولەم جاسالادى. جازدا ايىنا 10 توننا ءسۇت وتكىزەتىن وتباسىلار دا بار. ولار ءبىر ايدا 800 مىڭ تەڭگە تابادى. البەتتە، از اقشا ەمەس. تۇراقتى ءارى ساپالى شيكىزات وتكىزەتىن اعايىندى نۇرعالي جانە جانعالي نۇكىسبەكوۆ جانە قۋان سەيدىلداەۆ سياقتى ازاماتتار وزگەلەرگە ونەگە كورسەتىپ كەلەدى، – دەيدى نۇرماحان جۇنىساليەۆ.
جۋالىنىڭ، ونىڭ ىشىندە بورالداي جاقتىڭ اۋا رايى اسا قاتال. قىستا مۇندا كەيدە اپتالاپ بوران سوعىپ، جول جابىلىپ قالادى. نۇرماحان سادۋاقاس ۇلى مەن بالاسى شەرحان تالاي رەت جولدا قالىپ كەتكەن. بىراق سوعان قاراماستان ولار تۇرعىنداردان ونىمدەرىن ۋاقتىلى جيناپ، وتكىزۋگە كۇش سالىپ كەلەدى. قازىر نۇرماحان مەن شەرحان قوس اۋىلدىڭ ەڭ جاقىن، جاناشىر ازاماتتارىنا اينالىپ كەتكەن. شالعاي اۋىلداردىڭ تۇرعىندارىنا اۋدان ورتالىعىنا ءجيى قاتىناۋعا مۇمكىندىك جوق. سوندىقتان دا ءسۇت وتكىزۋشىلەر كۇندەلىكتى تۇرمىستا تۇتىناتىن قانت، شاي، ۇن جانە مايعا نۇرماحان مەن شەرحانعا تاپسىرىس بەرەدى. ولار تاپسىرىستاردى ساتىپ الىپ، ۇيلەرىنە تەگىن جەتكىزىپ بەرەدى. تۇرعىندارعا بۇل دا ۇلكەن كومەك.
جۇيەلى جانە تاباندى جۇمىس جۇرگىزۋ ناتيجەسىندە كولتوعان جانە كەڭەس اۋىلدارىنان جەتكىزىلەتىن ءونىم ساپاسى دا جىل سايىن جوعارىلاپ كەلەدى. قازان، قاراشا جانە جەلتوقسان ايلارىندا ءسۇتتىڭ بازيستىك مايلىلىعى 3،8-4 پايىزعا دەيىن كوتەرىلەدى. مۇنداي سۇتتەن وڭدەلگەن كەزدە جوعارى ساپالى ءونىم شىعارىلاتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
اقىلجان مامىت،
«اق جول».
جۋالى اۋدانى.